Roeping van ouderlingen en diakenen

Roeping van ouderlingen en diakenen in coronatijd

Nu er geen kerkelijke bijeenkomsten gehouden kunnen worden, heeft dat gevolgen voor de roeping van nieuwe ambtsdragers. Hieronder enkele overwegingen rond het thema van de wisseling van ambtsdragers.

[Laatste update: 16 april]

De kerkenraad

Welke oplossingsrichting je ook kiest, altijd zal er een kerkenraad zijn die erover besluit. Jullie hebben voor de vergaderingen van de kerkenraad inmiddels wel een oplossing hebben gevonden: digitaal of – net als het kabinet – in een grote zaal met extra ruime opstelling. Een zorgpunt bij digitaal vergaderen is dat elke deelnemer – nog meer dan bij een normale vergadering – zijn eigen beleving heeft. Laat de voorzitter de gezamenlijke conclusies helder formuleren en leg besluiten liefst direct schriftelijk vast, zodat er later niet alsnog onduidelijkheid over kan ontstaan (vergelijk art. F71.4 KO. De NGK heeft geen kapstok artikel in het AKS waar je dit onder kan brengen. Wel is het gebruikelijk om een verslag te maken van de vergadering).

Plaatselijke regeling

De kerkorde geeft de kerkenraad ruimte voor een eigen invulling van de wijze waarop ambtsdragers worden geroepen. Toch kan een kerkenraad niet willekeurig te werk gaan: hij behoort zijn aanpak vast te leggen in de plaatselijke regeling (art. B25.1 KO). En uiteraard moet hij zich daar vervolgens ook aan houden. Wel kan een kerkenraad vanwege de omstandigheden reden zien om van die eigen regeling af te wijken. Wanneer je dat doet is het belangrijk om dat duidelijk te communiceren naar de gemeente.

Bij de NGK is er geen bepaling in deze zin opgenomen in het AKS. Wel is het gebruikelijk dat iedere gemeente een soort van plaatselijke regeling heeft. Voorwaarde is wel dat dit conform artikel 3 en 4 van het AKS gebeurt.

Communicatie

De kerkordelijke communicatie met de gemeente gebeurt via afkondigingen (art. F71.5 KO, art 4 AKS laatste alinea). Wanneer je internetdiensten belegt, kun je de afkondigingen daarin een plaats geven. Niet elke plaatselijke kerk hoeft eigen internetdiensten te organiseren; je kunt ook met een aantal kerken uit de omgeving één gezamenlijke uitzending verzorgen en daar plaats inruimen voor de vereiste afkondigingen uit alle betrokken kerkenraden.

Vanwege het toch beperkte bereik van een internetdienst is het verstandig om daarnaast één ander communicatiekanaal te kiezen en dat consequent te hanteren in jullie communicatie met de gemeente, zodat de gemeenteleden erop kunnen rekenen. Dat kan een mail zijn, een gemeente-app, of zelfs een telefoonketting. Als het maar een zo groot mogelijk bereik heeft en consequent wordt ingezet.

Heeft jullie gemeente geen internetdiensten, ook niet samen met andere kerken uit de omgeving, dan is het onderhouden van zo’n alternatief communicatiekanaal des te meer urgent.

Uitstel

De eenvoudigste optie is het uitstellen van de roeping van nieuwe ambtsdragers. Het is geaccepteerde praktijk dat een ouderling of diaken ‘verlenging’ kan krijgen voor één jaar, zonder dat hij daarvoor opnieuw bevestigd zou moeten worden. Wel moet de gemeente er over worden geïnformeerd en zo gelegenheid krijgen voor het indienen van bezwaar. Uiteraard moeten de betrokken ambtsdragers er zelf ook in bewilligen. Geef ze voldoende ruimte om dit te overwegen en het zo nodig thuis te bespreken.

Maar misschien biedt de optie van uitstel geen oplossing, bijvoorbeeld omdat een of meer ambtsdragers niet bewilligen in verlenging van hun ambtstermijn en er daarnaast al te veel vacatures waren die zo spoedig mogelijk vervuld moeten worden. Of misschien waren er al nieuwe ambtsdragers benoemd maar nog niet bevestigd en kan die bevestiging geen uitstel lijden. Dan kun je alsnog voor een aangepaste procedure kiezen.

Namen uit de gemeente

De gemeente moet gelegenheid krijgen om de kerkenraad vooraf te attenderen op broeders of zusters die men geschikt acht (art. B25.2 KO, art 4 AKS). Dat kan zonder veel moeite ook nu doorgang vinden. Ook de beoordeling door de kerkenraad (art. B25.3 KO, art 4 AKS) kan plaatsvinden, op de wijze die jullie in deze tijd voor de vergaderingen van de kerkenraad gekozen hebt.

Eveneens is het niet moeilijk om bij potentiële kandidaten te checken of ze beschikbaar zijn. Houd er wel rekening mee dat er bij contact per mail – in nog sterkere mate per app en in iets mindere mate per telefoon – eerder kans is op misverstanden. Vraag dus duidelijk na of je het goed begrepen hebt.

Verkiezing en benoeming

Een verkiezingsvergadering is onder de huidige omstandigheden niet mogelijk. Gelukkig biedt de kerkorde een uitwijkmogelijkheid: benoeming zonder verkiezing (art. B25.5 KO, NGK: niet in AKS, wel in de praktijk). Meestal wordt die mogelijkheid ingezet wanneer er te weinig geschikte of beschikbare kandidaten zijn. Maar het kan ook worden gebruikt als er geen mogelijkheid voor verkiezing is. De kerkenraad maakt dan zelf een keus. Het is wel goed om dit direct bij het begin van de procedure al aan de gemeente mee te delen en haar op te roepen om des te meer invulling te geven aan het noemen van wie men geschikt acht, zowel door nog zorgvuldiger af te wegen wie men voordraagt als ook door nog breder te motiveren waarom men juiste deze persoon geschikt acht.

Het kan zijn dat de voorkeur niet uit gaat naar een internetverkiezing. Dit omdat het waarborgen van een geheime stemming lastiger is. Informatie over veilige online vergadertools zijn hier te lezen: www.steunpuntkerkenwerk.nl/corona-digitale-tools-voor-kerken/. Een andere optie is een gemeentelid met verstand van ICT of internetveiligheid te vragen mee te denken over welke veilige opties er zijn.

Ook is er bij een internetverkiezing een kans dat een kleiner deel van de gemeente deelneemt. Een te kleine vertegenwoordiging kan achteraf de wettigheid van de verkiezing ter discussie stellen. Communiceer daarom helder over de manier van verkiezingen en over het minimale aantal stemmen of deelnemers dat nodig is voor een wettige verkiezing.

Je kunt ook overwegen om de stembriefjes in de gemeente rond te brengen en de ingevulde briefjes later weer op te halen. Dit kan zeker bij een niet al te grote gemeente. Je verdeelt de inzet door iedere ouderling en diaken hun eigen wijk te laten doen. Zo is registratie van de leden die gestemd hebben ook mogelijk. Stembriefjes met of zonder enveloppe, beide kan.

Er zijn kerken waar in het verleden een ambtsdrager is verkozen door middel van loting. Er worden namen opgegeven van broeders en zusters die men geschikt acht. Wanneer deze mensen instemmen met een eventuele benoeming, worden de namen in een doos gedaan. In gebed wordt de HEER gevraagd of Hij de juiste persoon wil aanwijzen. Daarna worden zoveel namen als nodig zijn uit de doos gehaald en die broeders en zusters worden benoemd. (vergelijk Handelingen 1: 10 - 26).

Instemming van de gemeente

Het achterwege blijven van verkiezing zal door menigeen worden ervaren als verlies. Er zijn ambtsdragers die de wettigheid van hun roeping vooral baseren op hun verkiezing door de gemeente. Belangrijker dan de verkiezing bij meerderheid van stemmen is echter de geestelijke beoordeling van kandidaten. Die blijft ook zonder verkiezing overeind in drie fases: het omzien in de gemeente naar personen die vol zijn van de Geest (Hand. 6 : 3), de beoordeling door de kerkenraad, en tot slot de instemming van de gemeente via de mogelijkheid om bezwaar in te dienen tegen de benoemde nieuwe ambtsdragers (art. B25.7 KO, art 4 AKS, laatste alinea). Die geestelijke beoordeling kan doorgaan, ook nu, al zal de communicatie daarover iets anders verlopen dan normaal.

Bevestiging

De bevestiging van de nieuwe ambtsdragers moet plaatsvinden in een kerkdienst (art. B25.8 KO, art 3 AKS, laatste alinea). Dat zal in dit geval alleen een internetdienst kunnen zijn, eventueel weer in samenwerking met andere kerken uit de omgeving. Koers daarbij niet op het van overheidswege toegestane maximum van 30 aanwezigen maar houd het minimum aan! Als minimum kan gelden: de voorganger en één ouderling, vervolgens de nieuw te bevestigen ambtsdragers, en dan nog de mensen van de muziek en de techniek. Dat zijn er samen al meer dan genoeg. Benut de ruimte van het kerkgebouw: de nieuwe ambtsdragers hoeven dit keer niet allemaal op de voorste rij plaats te nemen.

Een andere mogelijkheid is een digitale bijeenkomst waarbij de voorganger, de ouderling en de nieuw te bevestigen ambtsdragers vanuit huis inloggen. Hiervan kan ook een opname gemaakt worden die tijdens de online kerkdienst uitgezonden of gebeamd wordt.

Auteur: Kornelis Harmannij, lid van het deputaatschap Kerkrecht.

Aanvullingen NGK: Pieter van Helden, Steunpunt Kerkenwerk.

Inspireer elkaar!

Er komt in deze tijd ontzettend veel creativiteit los. Dat is geweldig inspirerend om te zien. Daarom willen we al die mooie ideeën hier delen met anderen. Dus heb je zelf een mooi idee of goede suggestie? Geef het aan ons door! Samen staan we sterker.

Deel je suggestie

Terug naar het corona dossier

Menu