Ten diepste gaat het om gastvrijheid als een kern van het evangelie. Die gastvrijheid bepaalt je hele manier van kerk-zijn. “De boodschap van het koninkrijk is goed nieuws voor zwakken, zieken, gemarginaliseerden, voor hen die het allemaal niet kunnen bijhouden, voor degenen zonder economische macht en waarde”. God is gastvrij en daarom is gastvrijheid zo belangrijk voor ons. Dat heeft ook gevolgen voor onze kerkdiensten. Het bepaalt de taal die je spreekt, de liederen die je zingt, de manier waarop je collecteert en voorbede doet.
Ga ervan uit dat er gasten zullen zijn. Verwelkom hen en gemeenteleden bij binnenkomst. Deel een folder uit als kennismaking met jullie gemeente en met uitleg over de onderdelen van de kerkdienst. Nodig mensen ook uit om na de dienst een kopje koffie te blijven drinken. Stimuleer daarbij dat gemeenteleden oog hebben voor gasten.
Gemeenteleden die niet meer zelfstandig naar de kerk kunnen komen, worden door mede-gemeenteleden thuis opgehaald en naar de kerk gebracht. Voor mensen die fysiek niet aanwezig kunnen zijn, is een internet- of kerktelefoonverbinding een uitkomst.
Voorafgaand aan de dienst worden vaak mededelingen van de kerkenraad gedaan. Je zou hier als diaconie bij kunnen aansluiten door bijvoorbeeld aan te geven welke diaconale hulp in de komende week nodig is.
hebben we met elkaar afgesproken dat we na de dienst bij het koffiedrinken eerst nadrukkelijk mensen aanspreken die gast of nieuw zijn of die alleen staan. Pas in tweede instantie zoeken we de mensen op die we al kennen. Zo zijn we er samen verantwoordelijk voor dat er niemand alleen staat.
Diaconaat is niet maar een partje van de kerkelijke sinaasappel, maar het sap door de hele sinaasappel heen’. Als het goed is zit elke viering vol diaconale aspecten. Hieronder geven we je daarvoor een aantal concrete suggesties.
Diaconaat en avondmaal zijn vanaf het begin nauw verbonden. Daarom heeft de diaken van oudsher een belangrijke rol bij het avondmaal (zie ook het kopje gaven). Die rol is in onze tijd zichtbaar in het uitdelen van brood en wijn. Daarnaast bereiden diakenen de tafel voor en helpen met het bijvullen van brood en wijn en het opruimen van de tafel. De collecte bij het avondmaal is bestemd voor de diaconie of voor een concreet diaconaal doel. Je kunt het diaconale aspect van de avondmaalsviering zichtbaarder maken door gemeenteleden producten mee te laten nemen voor de voedselbank en door heel specifiek voorbede te doen voor de arme en lijdende kerk en wereld.
Diaconaat behoort tot de kern van ons kerk-zijn. De gemeente moet ook hierin worden opgebouwd. Dat gebeurt onder andere door preken, waarin de gemeente vanuit Gods woord wordt toegerust en waarin ze gestimuleerd wordt om zich diaconaal in te zetten. Overleg daarom als diaconie regelmatig met je dominee over de diaconale invulling van de preken. Heel veel bijbelse woorden zijn immers diaconaal geladen. Denk aan gerechtigheid, barmhartigheid, vrede, liefde, verzoening, rentmeesterschap, dienen, gaven, omgang met geld en bezit. Er zijn legio mogelijkheden om vanuit Gods woord het dienen, delen en doen van de gemeente op te bouwen.
Er zijn diverse psalmen en liederen die een diaconale kant hebben. Vraag als diaconie je predikant om deze regelmatig te zingen. Hier vind je een overzicht van diaconale liederen.
We hebben oog voor de nood in de wereld, in Nederland of in je eigen plaats en gemeente. In ons gebed verbinden we boven met buiten en binnen. We bidden na rampen, voor onderdrukte of vergeten groepen mensen. Denk concreet aan vluchtelingen, aan slachtoffers van mensenhandel of van ons economisch systeem, aan hen die de gevolgen van de opwarming van de aarde ervaren, aan slachtoffers van huiselijk geweld, mensen met een handicap, of zij die moeten rondkomen van een minimaal inkomen.
Daarnaast danken we voor al die mensen die zich, dichtbij of verweg, inzetten voor Gods koninkrijk van vrede en gerechtigheid. Voor hen die werken met zieken en kwetsbare mensen, die opkomen voor de rechten van onze gemarginaliseerde medemensen, voor gemeenteleden die werken als vrijwilliger bij diaconale activiteiten, zoals bij een inloophuis of voedselbank.
Draag als diaconie dit soort gebedspunten regelmatig aan bij je predikant. Sluit daarbij aan op de actualiteit. Stimuleer daarnaast gemeenteleden om gebedspunten aan te dragen. Dat kan in een gebedenboek of voorbedeschrift, maar ook via mail of via de WhatsApp.
Wordt het gebed te lang? Knip het dan op en wissel het af met bijvoorbeeld een kyrie-lied. Je kunt daarbij meerdere mensen een gebed laten uitspreken.
Wat bidden betreft nodigen we altijd uit om gebedspunten te noemen. En we vragen mensen in de kerk: praat eens met je buren of je vrienden en vraag of ze nog iets hebben waarvoor we hier kunnen bidden of danken. Neem hen mee om het zelf te vertellen, of neem hun verhalen mee. Dus wij bidden meer voor niet-leden dan voor onze ‘eigen’ gemeenteleden.”
De collecte is bij uitstek diaconaal van aard. Dat zie je als je kijkt naar de oorsprong van de collecte. Die was vanaf het begin sterk verbonden met de Maaltijd van de Heer. In de vroege kerk brachten gemeenteleden voor de viering van het avondmaal hun gaven naar de tafel. Die gaven waren bestemd voor de viering én voor een ieder die niet in het eigen levensonderhoud kon voorzien. Aanvankelijk waren het gaven in natura, later werd dat geld. Je ziet dit nog altijd in de offerpot of collecteschaal bij het avondmaal, waarvan de opbrengst bestemd is voor de diaconie.
Aan het eind van de collecte lopen de diakenen met de collectezakken naar voren en leggen deze op de offerschaal. Een van ons spreekt vervolgens een kort gebed uit.
Kies een liturgische vorm die recht doet aan de collecte. En communiceer duidelijk en regelmatig over de collectedoelen. Dat kan bijvoorbeeld via het kerkblad, de beamer of een mondelinge toelichting. Ook kun je gemeenteleden stimuleren om doelen aan te dragen. Formuleer daarvoor eventueel een aantal kaders. En vergeet ook niet om gemeenteleden achteraf te informeren over de opbrengst.
De collecte bij ons is altijd een moment waarop we een project uit de stad onder de aandacht brengen. Soms komt iemand het doel zelf presenteren. Dat kan ook best een moslima uit de buurt zijn, die een project is gestart voor huiswerkbegeleiding. We zijn een schaamteloos christelijke kerk, maar Calvijn zei al: ‘Wat goed is, is goed en wat waar is, is waar’. Ook als de waarheid een hoofddoek op heeft.”
Waar het geld naar toe gaat, zegt veel over jullie passie en roeping. Het laat zien wat je belangrijk vindt. Kijk daarom eens kritisch naar je collecterooster. Hoe is de verhouding tussen binnen en buiten? Hoe zie je daarin de missie van jullie gemeente terug?
