Mensen zijn arm wanneer ze voor langere tijd te weinig middelen hebben om te kunnen beschikken over de goederen en voorzieningen die in hun samenleving als minimaal noodzakelijk gelden. Armoede is dus een relatief begrip. Het hangt ervan af wat je maatschappij als ‘minimaal benodigd’ beschouwt. In Nederland ziet armoede er daarom heel anders uit dan in bijvoorbeeld Ethiopië.
Tot dat minimale levenspeil behoren de dagelijkse levensbehoeften zoals voeding en kleding, huur, gas, water en elektra, zorgpremie en verzekeringen. Maar ook het sociaal maatschappelijk verkeer, omdat financiële problemen vaak resulteren in een sociaal isolement.
'Vorig jaar had ik nog 33 euro per week te besteden. Dat red ik niet meer. Ik kocht toen eens per week een stukje kaas. Nu eens per maand. Koffie? Het apparaat is de deur uit. Rondkomen wordt steeds lastiger. Ik ga er niet dood van, maar het is knap waardeloos.' - Martin, 58 jaar
De laatste jaren neemt het aantal mensen met schulden sterk toe. Nu is er bij armoede niet altijd sprake van schulden, maar je snapt dat in een situatie waarin je van weinig moet rondkomen, schulden zo zijn gemaakt. Ook bij ingrijpende gebeurtenissen in het leven, zoals het overlijden van een partner, echtscheiding of werkloosheid is er een verhoogd risico op schulden. Er moet dan een nieuw evenwicht gevonden worden en ook financieel treden er veranderingen op. Uit onderzoek blijkt dat bijna zestig procent van de mensen met een betalingsachterstand te maken heeft gehad met een dergelijk life-event. Met name het ontbreken van overzicht in de nieuwe situatie is een belangrijke veroorzaker van de financiële problemen.
Schulden hebben grote impact en je kunt er behoorlijk onder gebukt gaan. Het raakt het hele huishouden en het treft je geestelijk uithoudingsvermogen. De gevolgen zijn vaak schrijnend, zeker als er kinderen bij betrokken zijn. De aantallen zijn groot. Een op de vijf huishoudens heeft betalingsproblemen, omgerekend zijn dat 1,5 miljoen huishoudens. Er zijn meer dan 700.000 huishoudens met ernstige betalingsproblemen. Lang niet iedereen met ernstige betalingsproblemen maakt gebruik van hulpverlening. Een groot deel (40 procent) denkt niet dat de problemen zo ernstig zijn dat zij daar (professionele) hulp bij nodig hebben. De praktijk is vaak weerbarstiger.
Schulden worden problematisch wanneer:
Ook als diaken kun je te maken krijgen met situaties waarbij de schulden zo hoog zijn, dat iemand niet meer in staat is om hier zonder hulp uit te raken. Bij problematische schulden is vaak specifieke deskundigheid nodig. Moedig zo iemand aan professionele hulp in te schakelen, begeleid hem of haar daar zo nodig bij. Ook wanneer schuldenproblematiek het gevolg is van verslavingen of gedragsproblemen, of wanneer er afspraken gemaakt moeten worden met schuldeisers, is professionele hulp aan te bevelen. Je kunt hiervoor terecht bij de reguliere schuldhulpverlening van de gemeente of bij een particuliere schuldhulpverleningsorganisatie.
Tip: er zijn verschillende instanties die werken vanuit christelijke grondslag: Budgetteer (www.budgetteer.nl), Modus Vivendi (www.modusvivendi.nl), en SVF Nederland (www.svf.nl). Wellicht zit er in jouw gemeente wel een deskundig gemeentelid dat hierbij kan helpen. Je kunt ook terecht bij het loket van je gemeente.
Wanneer iemand in de schuldsaneringstraject belandt, is het belangrijk om naast zo iemand te blijven staan. Dit soort trajecten duren lang en zijn pittig! De professionele organisaties hebben geen tijd om mensen aan te moedigen, ze te ondersteunen, de verhalen aan te horen. Jij als diaken kunt zelf regelmatig vragen hoe het gaat en langs gaan of ergens afspreken, maar dat kan een gemeentelid ook prima doen. Kijk voor meer informatie eens op www.schuldhulpmaatje.nl.
